Van koning Minos tot prins Claus

Waar we ook om ons heen kijken, overal zien we bouwwerken, gemaakt door mensenhanden. In de geschiedenis van de architectuur is veel herkenbaar, vaak komen dezelfde elementen terug. Het paleiscomplex van koning Minos op Kreta, lang vóór onze jaartelling gebouwd, de tempels van de Grieken en later die van de Romeinen, dat alles toont al bepaalde vaste ingrediënten: muren, zuilen met basement en kapiteel, een dak. Dat is allemaal niet voor de poes. Maar iedere periode voegt ook weer kennis toe, zo introduceerden de Romeinen het tongewelf.
Ook de bouwers van de romaanse kerken grijpen terug op oude principes en vinden weer wat uit: rondboogvensters in tufstenen spaarvelden kenden we al, de kraalprofielen in de omlijsting ervan en op de romano-gotische gewelven nog niet. Dat het romaans zijn naam dankt aan de Romeinse architectuur is herkenbaar aan de rondbogen in een kloostergang in Utrecht en de rijkdom van de kapiteelsculptuur in Maastricht.
In de gotiek biedt de techniek nieuwe mogelijkheden, zoals het interieur van de Domkerk van Utrecht laat zien. Het kruisribgewelf domineert de ruimte en lijkt te zweven boven de rijzige spitsboogvensters. Ook de technische snufjes, zoals de waterspuwers, zijn fraai uitgevoerd als beestenkoppen.
In de renaissance komen oude motieven naast nieuwe voor. Gewone (stenen) huizen beginnen steeds meer elementen van de heersende bouwstijl te tonen in sierlijke details, van statig huis tot eenvoudige hofjeswoning. Krullende motieven en strak lijnenspel, het is allemaal te vinden.
Dat laatste aspect wordt in de moderne architectuur haast een regel. Ook een stalen spiltrap kan een harmonieuze lijnvoering tonen. De Amsterdamse School en het Nieuwe Bouwen laten tegelijkertijd de uitersten zien. En nog steeds zijn de oude constructieve elementen te herkennen, al wordt marmer en tufsteen steeds vaker vervangen door beton en staal. Maar niet meer altijd: de stalen Prins Clausbrug leidt naar het nieuwe Leidsche Rijn, waar soms weer heel erg traditioneel gebouwd wordt.